امروزه چاقی به یک اپیدمی جهانی تبدیل گشته است و نرخ اضافه‌ وزن و چاقی در بزرگسالان و کودکان همچنان در حال افزایش است. چاقی به عنوان حالتی از تجمع غیر طبیعی یا بیش از حد بافت چربی تعریف می شود که خطراتی برای سلامتی به همراه دارد. در واقع چاقی یک بیماری چند علیتی است و اغلب مجموعه و ترکیبی از ژنتیک، متابولیسم، سبک زندگی و انتخاب های غذایی، فاکتورهای اقتصادی اجتماعی و علت های روانشناختی (افسردگی و اضطراب) در ایجاد آن دخیل است. همچنین برخی از بیماری های غدد درون ریز و برخی از داروها نیز می تواند منجر به افزایش وزن شود. اما به طور کلی علت اصلی چاقی و اضافه ورن، نداشتن تعادل بین مقدار کالری دریافت شده با کالری مصرف شده است.

عوارض چاقی و اضافه وزن

چاقی تنها شکل ظاهری را تحت تاثیر قرار نمی دهد، بلکه زمینه ساز بسیاری از بیماری های غیرواگیر از جمله: بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، اختلالات اسکلتی و عضلانی، برخی از سرطان ها (از جمله آندومتر، سینه، تخمدان، پروستات، کبد، کیسه صفرا، کلیه)، مشکلات تنفسی (مثل آپنه خواب و آسم) و ناباروری در زنان و مردان است.

معیار تشخیص چاقی چیست؟

یکی از معیارهای که برای تعریف چاقی مورد استفاده قرار می گیرد، نمایه توده بدن (BMI) است. با محاسبه نمایه توده بدنی و مقایسه آن با مقادیر استاندارد می توان به اضافه وزن و چاقی پی برد. برای این کار وزن و قد اندازه گیری شده و سپس با استفاده از فرمول: وزن(برحسب کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد (برحسب متر) نمایه توده بدنی محاسبه می شود. در نهایت عدد حاصل با جدول BMI ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی به شرح زیر مقایسه می شود:

 

دور کمر معیار دیگری ست که برای تعیین چاقی شکمی مورد استفاده قرار می گیرد. اندازه دور کمر، بدون لباس در حالت بازدم با استفاده از متر نواری در نقطه میانی بین آخرین دنده و برجستگی استخوان لگن اندازه گیری می شود. این اندازه در نژاد ایرانی در هر دو جنس خانم ها و آقایان اگر 90 ساتی متر و بالاتر باشد، به عنوان چاقی شکمی در نظر گرفته می شود. در واقع بین دو فرد با محدوده BMI برابر، بیشتر سلامت فردی تحت خطر است که دور کمر بزرگ تر دارد.

با توجه به آنچه گفته شد، توصیه می شود در صورت اضافه وزن، چاقی و یا چاقی شکمی، با رعایت رژیم غذایی صحیح و افزایش فعالیت بدنی تحت نظر مشاور تغذیه برای بهبود سلامت خود اقدام کنیم.

«مریم مهارت»، رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شیراز